เพราะความสุขของชีวิตเริ่มต้นจากสุขภาพกายและใจที่แข็งแรงไปพร้อมกัน แต่ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดก็ตาม หลาย ๆ ครั้งชีวิตก็มักพัดพาคนนิสัยเป็นพิษ หรือ Toxic People เข้ามาแวะเวียนในชีวิตประจำวันจนทำให้ สุขภาพใจค่อย ๆ อ่อนแอลงไปโดยไม่ทันตั้งตัว
แล้ว คน Toxic หรือ กลุ่ม Toxic People ที่ว่านี้คือคนแบบไหน มีนิสัยใจคอเป็นอย่างไร ควรรับมือคน Toxic อย่างไรให้เหมาะสมและดีต่อใจของเรามากที่สุด บทความนี้มีคำตอบ!
แม้ใครหลายคนจะพร่ำสอนว่าอย่าเอาความสุขของตัวเองไปผูกติดไว้กับ ‘คนอื่น’ แต่ในหลาย ๆ ครั้งก็ยากที่ปฏิเสธเช่นกันว่า ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใด รู้ตัวหรือไม่ การอยู่ใกล้ ‘คนอื่นที่มีนิสัยเป็นพิษ’ หรือ ‘Toxic People’ ก็สามารถสร้างความทุกข์ใจ จนทำให้แบ่งแยกความสุขของตัวเองออกมาไม่ได้ 100%
โดย Toxic People คือ คนที่มีพฤติกรรมทำลายความรู้สึกของคนรอบข้าง ซึ่งพฤติกรรมดังกล่าวนี้สามารถส่งผลต่อทั้งความรู้สึกในชีวิตประจำวัน ความรู้สึกในระยะยาว ไปจนถึงวิธีการมองคุณค่าภายในตัวเอง ทั้งยังสามารถส่งผลต่อลักษณะนิสัยและสภาพจิตใจของบุคคลรอบข้าง
ในอีกนัยยะหนึ่ง Toxic People นั้นจะเป็นบุคคลที่มีพฤติกรรมและการกระทำที่สามารถส่งผลกระทบเชิงลบต่อบุคคลรอบข้าง ทั้งในเชิงร่างกาย จิตใจ หรือ ทั้งสองอย่าง
อย่างไรก็ดี คนส่วนใหญ่ที่มองปัญหาคนอื่นจากมุมมองของตัวเองอาจมองว่า การอยู่ใกล้ Toxic People ไม่ได้ทำให้ตายแต่อย่างใด แต่ในความเป็นจริงแล้ว แม้ความตายจะเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นและจากไป แต่การอยู่ใกล้ Toxic People เป็นประจำอาจเป็นความตายที่ค่อย ๆ กัดกินชีวิตทีละน้อยอย่างต่อเนื่องไปทุกวัน จนท้ายที่สุดอาจเกิด ‘อาการใจพัง’ จนไม่สามารถฟื้นฟูสภาพจิตใจให้กลับมาเหมือนเดิมก็เป็นได้
นอกจากคนรอบตัวในชีวิตประจำวันอย่างเพื่อน คนที่ทำงาน หรือ คนรักแล้ว Toxic People ยังสามารถในรูปแบบของคนในครอบครัวอย่างญาติ พี่น้อง รวมไปถึงพ่อแม่ด้วยเช่นกัน แต่จะรู้ได้อย่างไรว่า ตอนนี้ชีวิตกำลังรายล้อมไปด้วย Toxic People อยู่ ลองมาสังเกตพฤติกรรมคนรอบข้างตาม 8 เช็กลิสต์ ดังนี้
คนส่วนใหญ่มักเข้าใจว่า นิสัยที่เป็นพิษของ Toxic People มักมีสาเหตุมาจากโรคทางจิตเวช แต่ในความเป็นจริงแล้ว นิสัยคนเป็นพิษของ Toxic People สามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็น
เช่น การผ่านเหตุการณ์สะเทือนใจ หรือ การผ่านเหตุการณ์ร้ายแรงที่ทำให้เกิดบาดแผลในใจ
เช่น การอาศัยอยู่ในครอบครัวที่ใช้ความรุนแรงในแง่มุมต่าง ๆ มีการใช้สารเสพติด หรือ บ่มเพาะนิสัยที่สร้างความชอบธรรมให้กับความรุนแรงและการทำผิด จนเกิดเป็นพฤติกรรมเกเร ก้าวร้าว และฉุนเฉียว (Conduct Behavior)
นอกจากนี้ แม้จะไม่มีความรุนแรงที่เห็นเป็นรูปธรรม แต่บางครอบครัวเองก็มีการใช้ความรุนแรงทางอ้อมกับคนในครอบครัว เช่น การชอบติเตียนและกล่าวโทษลูกทุกเรื่องที่ทำให้ไม่พอใจ หรือ เรื่องราวเล็ก ๆ น้อย ๆ เป็นประจำ จนทำให้ลูกโตมาแบบไม่เห็นคุณค่าของตัวเอง ส่งผลให้กลายเป็นคนเอาอกเอาใจคนอื่นมากไป (People Pleaser) หรือกลายเป็นคนมองไม่เห็นคุณค่าของผู้อื่นไปเลย
ที่สำคัญ การอยู่กับครอบครัวที่ชอบให้ท้าย ปกป้องจนเกิดขอบเขต หรือ ชื่นชมมากเกินไป ก็สามารถบ่มเพาะนิสัยที่เป็นพิษกับผู้อื่นได้เช่นกัน
เช่น โรคบุคลิกภาพอย่าง โรคหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorder) ไปจนถึงโรคความผิดปกติทางจิตใจหลังผ่านเหตุการณ์ร้ายแรง (PTSD)เช็กให้ดีว่ามี 5 ข้อนี้หรือเปล่า? l TGIS EP.28 l Part 1
การรับมือ Toxic People อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ใช่การเงียบหายทั้ง ๆ ที่ยังไม่ได้แก้ปัญหา เพราะการเงียบหายไปเฉย ๆ อาจทำให้ Toxic People รู้สึกว่าตนเองมีอำนาจและความชอบธรรมในการบงการก็เป็นได้ ดังนั้น หากใครมีความจำเป็นต้องเจอ Toxic People เป็นประจำ ขอแนะนำให้ลองตั้งรับและรับมือด้วยวิธีการเบื้องต้น ดังนี้
สุขภาพใจที่แข็งแรงเป็นจุดเริ่มต้นของชีวิตที่เป็นสุข แต่หากใจเริ่มพัง หรือ รู้สึกเริ่มรับมือ Toxic People ไม่ไหว ลองมาฟื้นฟูสภาพจิตใจเบื้องต้นกันด้วยวิธีพื้นฐาน ดังนี้
การมองเห็นข้อเสียของผู้อื่นดูแล้วไม่ใช่เรื่องยาก แต่การเข้าใจพฤติกรรมที่เป็นพิษของตัวเองกลับไม่ใช่เรื่องง่ายอย่างที่คิด
เหตุผลเป็นเพราะการเข้าไปสำรวจพฤติกรรมของตัวเองที่สามารถส่งผลกระทบเชิงลบกับผู้อื่นนั้นจำเป็นที่จะต้องวาง ‘อัตตา’ หรือ ‘ตัวตน’ ลงก่อน จากนั้นจึงเลือก ‘เลนส์’ ในการพิจารณาถึงพฤติกรรมของทั้งสองฝ่ายไปพร้อมกัน แน่นอนว่าการพิจารณาเช่นนี้ถือเป็นเรื่องที่ยาก เนื่องจากต้องใช้ความพยายามในการยอมรับและเข้าใจคนอื่นเช่นกัน
อย่างไรก็ดี ความพยายามเหล่านี้ก็อาจดูไม่สูญเปล่าสักทีเดียว เพราะนอกจากจะช่วยให้เข้าใจสถานการณ์ผู้อื่นจากมุมมองของผู้อื่นจริง ๆ โดยไม่มีบรรทัดฐานของเรามาตัดสินแล้ว ตัวเรายังอาจรู้เท่าทันพฤติกรรมเป็นพิษที่อาจส่งผลกับคนรอบข้างด้วยเช่นกัน
หากยังไม่รู้จะเริ่มพิจารณาอย่างไร ลองมองย้อนกลับไปถึงเหตุการณ์ความขัดแย้ง หรือ ความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นในอดีตดู ลองทำความเข้าใจตัวเองสักหน่อยว่า ทำไมตัวเราถึงเลือก ‘พูด’ หรือ ‘กระทำ’ สิ่งเหล่านี้ลงไป แล้วสิ่งที่ทำนี้ส่งผลกับคนอื่นแค่ไหน และในทางตรงกันข้าม สิ่งที่คนอื่นเลือกทำนั้นส่งผลอย่างไรกับตัวเราบ้าง
จากนั้นลองลิสต์พฤติกรรมและเหตุผลทั้งหมดออกมา หากมีพฤติกรรมไหนที่เข้าข่ายเป็นนิสัยคนเป็นพิษ หรือ Toxic People ต่อคนรอบข้าง หรือ แม้แต่ตัวเอง ก็ค่อย ๆ ตั้งสติ เลือกพยายามปรับเปลี่ยนนิสัย ทำความเข้าใจเหตุการณ์ทั้งหมดใหม่อีกครั้ง หรือ หากก้าวผ่านความรู้สึกไม่ได้ ตลอดจนมีพฤติกรรมฝังใจที่ทำให้เลือกกระทำบางอย่างที่เป็นพิษต่อผู้อื่นและตนเอง การขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญอย่างนักจิตวิทยาและจิตแพทย์ก็เป็นทางออกที่ดีไม่แพ้กัน
แม้จะมีรายละเอียดที่ต้องพิจารณาอยู่มาก แต่การเข้าใจและรู้เท่าทันพฤติกรรมที่เป็นพิษของ Toxic People ถือเป็นเรื่องสำคัญที่ช่วยรักษาความรู้สึกและเสริมสร้างสุขภาพใจที่แข็งแรง จนนำมาซึ่งสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงเช่นกัน สำหรับใครที่กำลังเผชิญหน้ากับ Toxic People อยู่ หรือตอนนี้กำลังก้าวข้ามผ่านความรู้สึกแบบไหนอยู่ก็ตาม ผู้ให้บริการประกันสุขภาพออนไลน์อย่าง Sunday ก็ขอเป็นกำลังให้ทุกคนสามารถก้าวผ่านความทุกข์ใจที่ประสบอยู่ตอนนี้ไปได้
